مسأله 649ـ تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل فرقی باهم ندارند، ولی احتیاط مستحب آن است که در تیمّم بدل از غسل یک بار دیگر دستها را بر زمین زند و مجدداً با آن پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند.
مسأله 650ـ تمام پیشانی و پشت دستها را باید مسح کند و اگر مختصری از آن را مسح نکند تیمّم باطل است، خواه عمداً باشد یا از روی فراموشی، ولی دقّت زیاد هم لازم نیست، همین اندازه که بگویند تمام پیشانی و پشت دستها مسح شده کافی است.
مسأله 651ـ برای این که یقین کند تمام پیشانی و پشت دستها را مسح کرده باید کمی از اطراف آن را نیز داخل کند، ولی مسح میان انگشتان لازم نیست و احتیاط واجب این است که پیشانی و پشت دستها را از بالا به پایین مسح کند و کارهای تیمّم را پشت سر هم به جا آورد و اگر میان آنها بقدری فاصله دهد که صورت تیمّم از بین برود باطل است.
مسأله 652ـ لازم نیست در موقع نیّت معیّن کند که تیمّم او بدل از غسل است یا بدل از وضو، همین اندازه که قصد اطاعت امر الهی را دارد کافی است، حتّی اگر یکی را به جای دیگری نیّت کند امّا قصد او اطاعت امر واقعی الهی باشد صحیح است.
ادامه مطلب ...نماز عید فطر و قربان
مسأله 1306ـ این نماز در زمان حضور امام(علیه السلام) واجب است و باید به جماعت خوانده شود، ولی در زمان ما که امام(علیه السلام) غایب است مستحب می باشد و می توان آن را به جماعت یا فرادی خواند.
مسأله 1308ـ نماز عید فطر و قربان دو رکعت است، در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود، بعد دو سجده به جا آورد و برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده به جا آورد و تشهّد بخواند و سلام گوید.
مسأله 1309ـ در قنوت این نماز هر دعایی کافی است، ولی مناسب است این دعا را به قصد ثواب بخواند: «اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظِمَة وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَ الْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُک بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک خَیْرَ ما سَئَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِک مِمّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُک الْمـُخْلَصُونَ».
این ها خلاصه و چکیده ای از مسائل مربوط بود.
مسأله 1119ـ مسافر با «هشت شرط» باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت به جا آورد:
شرط اوّل ـ سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد
مسأله 1120ـ کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ (حدود 43 کیلومتر) است باید نماز را شکسته بخواند، خواه رفتنش چهار فرسخ (5/21 کیلومتر تقریباً) باشد یا کمتر یا بیشتر، همین اندازه که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ باشد نماز شکسته است و خواه در همان روز و شب برگردد یا فاصله ای بیفتد، مگر این که در بین این مسافت، ده روز قصد اقامه کند.
مسأله 1121ـ اگر شک دارد سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند، ولی در صورت شک باید از کسانی که به آن راه آشنا هستند تحقیق کند، مگر این که مشقّت زیادی داشته باشد.
مسأله 1122ـ مقدار مسافت را از راههای مختلف می توان دریافت نخست این که خودش اندازه گیری کرده و یقین حاصل کند، دوم این که در میان مردم معروف باشد، سوم این که شخص مورد اعتمادی خبر دهد.
این ها چکیده ای از مسائل مربوط بود.
مسأله 1287ـ نماز آیات در چهار صورت واجب می شوداوّل و دوم گرفتن خورشید و ماه هرچند مقدار کمی از آنها بگیرد، خواه کسی بترسد یا نه. سوم زلزله، خواه کسی بترسد یا نه. چهارم صاعقه و بادهای سیاه و سرخ و هرگونه حوادث خوفناک آسمانی در صورتی که بیشتر مردم بترسند، بلکه برای حوادث خوفناک زمینی نیز اگر موجب وحشت بیشتر مردم شود احتیاط واجب آن است که نماز آیات بخوانند.
مسأله 1288ـ هرگاه اموری که نماز آیات برای آنها واجب است مکرّر اتّفاق بیفتد واجب است برای هریک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثل این که چند بار زلزله شود، یا گرفتن خورشید با زلزله همراه گردد، امّا اگر در بین نماز آیات این امور واقع شود همان یک نماز آیات کافی است.
مسأله 1289ـ لازم نیست تعیین کند نمازی که می خواند برای کدام یک از این حوادث است که رخ داده، همین اندازه که نیّت آنچه بر او واجب است بکند کافی است.
مسأله 1290ـ در صورتی نماز آیات واجب است که این امور در همان محل رخ دهد و اگر در شهرها و نقاط دیگر رخ دهد بر او واجب نیست.
این ها چکیده ای از مسائل مربوط بود.
مسأله 1226ـ نمازجماعت از مهمترین مستحبّات و از بزرگترین شعائر اسلامی است و در روایات، فوق العاده روی آن تکیه شده است، مخصوصاً برای همسایه مسجد یا کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده و سزاوار است انسان تا می تواند نمازش را با جماعت بخواند. در روایتی آمده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت آن ثواب 150 نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کند هر رکعت ثواب 600 نماز و هر قدر عدد نمازگزاران بیشتر شود ثواب نمازشان بیشتر خواهدشد و اگر عدد آنان از ده نفر بگذرد اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و ملائکه و انس و جن نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
مسأله 1227ـ حاضر نشدن به نماز جماعت اگر از روی بی اعتنایی و سبک شمردن باشد حرام است.
مسأله 1228ـ مستحبّ است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اوّل وقت که فرادی (تنها) باشد بهتر است و نیز جماعتی که مختصر بخوانند از نماز فرادی که آن را طول دهند برتر است.
مسأله 1229ـ هرگاه جماعت برپا شود مستحبّ است کسی که نمازش را فرادی خوانده دوباره باجماعت بخواند و اگر بعداً بفهمد که نماز اوّلش باطل بوده نماز دوم کافی است.
ادامه مطلب ...نماز رابطه انسان با خداست و مایه صفای روح و پاکی دل و پیدایش روح تقواو تربیت انسان و پرهیز از گناهان است. نماز مهمترین عبادات است که طبق روایات اگر قبول درگاه خدا شود عبادات دیگر نیز قبول خواهد شد و اگرقبول نگردد اعمال دیگر نیز قبول نخواهد شد. و نیز بر طبق روایات، کسیکه نمازهای پنجگانه را انجام می دهد از گناهان پاک می شود همان گونه که اگرشبانه روز پنج مرتبه در نهر آبی شست و شو کند اثری از آلودگی در بدنش باقی نمی ماند. به همین دلیل، در آیات قرآن مجید و روایات اسلامی و وصایاو سفارشهای پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و ائمّه هدی(علیهم السلام)از مهمترین کارهایی که رویات تأکید شده همین نماز است و لذا ترک نماز از بزرگترین گناهان کبیره محسوب می شود.
سزاوار است انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و به آن اهمّیّت بسیار دهد و از تند خواندن نماز که ممکن است مایه خرابی نماز گردد جدّاً بپرهیزد.
در حدیث آمده است روزی پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) مردی را در مسجد مشغول نماز دید که رکوع و سجود را بطور کامل انجام نمی دهد، فرمود: اگر این مرد از دنیا برود در حالی که نمازش این گونه باشد به دین من از دنیا نخواهد رفت.
روح نماز «حضور قلب» است و سزاوار است از آنچه مایه پراکندگی حواس می شود بپرهیزد، معانی کلمات نماز را بفهمد و در حال نماز به آن توجّه داشته باشد و با حال خضوع و خشوع نماز را انجام دهد، بداند با چه کسی سخن می گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگی خداوند بسیار کوچک ببیند.
در حالات معصومین(علیهم السلام) آمده است به هنگام نماز آنچنان غرق یاد خدا می شدند که از خود بی خبر می گشتند، تا آنجا که پیکان تیری در پای امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)مانده بود، در حال نماز بیرون آوردند و آن حضرت متوجّه نشد.
ادامه مطلب ...آداب و احکام مسجد
مسأله 823ـ نجس کردن مسجد حرام است، خواه زمین مسجد باشد و یا سقف و بام و طرف داخل دیوارها و احتیاط واجب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکند، مگر آن که واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.
مسأله 824ـ هرگاه مسجد نجس شود بر همه لازم است که بطور واجب کفائی نجاست را برطرف کنند، یعنی اگر یک یا چند نفر اقدام به تطهیر کنند از دیگران ساقط می شود وگرنه همه گنهکارند و کسی که مسجد را نجس کرده در این حکم با دیگران تفاوتی ندارد.
مسأله 825ـ هرگاه نتواند مسجد را تطهیر کند مثل این که مسافر و در حال عبور باشد، یا احتیاج به کمک دارد و پیدا نکند، احتیاط واجب آن است که به دیگران که می توانند تطهیر کنند اطّلاع دهد.
مسأله 826ـ هرگاه جایی از مسجد نجس شود که تطهیر آن بدون کندن یا خراب کردن ممکن نیست باید آنجا را بکنند، یا اگر خرابی زیادی لازم نمی آید خراب نمایند و بنابر احتیاط واجب جایی را که کنده اند یا خراب کرده اند به حالت اوّل بازگردانند و بهتر است کسی که نجس کرده تعمیر آن را بر عهده گیرد و اگر مخارجی داشته باشد بنابر احتیاط واجب ضامن است.
احکام سجود
مسأله 947ـ در سجده باید بدن به مقدار گفتن ذکر واجب آرام باشد، در موقع ذکر مستحب نیز اگر آن را به قصد ذکری که برای سجده دستور داده شده بگوید آرام بودن بدن لازم است و امّا اگر به قصد ذکر مطلق باشدکه در هر جای نماز جایز است حرکت مانعی ندارد.
مسأله 948ـ هرگاه پیش از آن که بدن آرام گیرد ذکر سجده را شروع کند، نماز باطل است، همچنین اگر قسمتی از آن را هنگام بلند شدن از سجده بگوید، امّا اگر سهواً باشد مانعی ندارد و اگر قبل از برداشتن سر از سجده متوجّه شود باید ذکر را اعاده کند.
مسأله 949ـ هنگامی که مشغول ذکر نیست می تواند بعضی از اعضای هفتگانه را جز پیشانی از زمین بردارد، یا جا به جا کند، ولی در موقع ذکر جایز نیست.
مسأله 950ـ بعد از سجده اوّل باید بنشیند تا بدن آرام گیرد، سپس به سجده رود.
اگر چه از یک امام جماعت انتظار این است که نماز را به صورت صحیح و با رعایت قواعد تجوید بخواند اما گاهی اوقات پیش می آید که برخی از ائمه جماعات تسلط کافی در قرائت صحیح نماز ندارند، این موضوع از نظر شرعی چه حکمی دارد و چه تکلیفی بر عهده نمازگزاران است؟
خبرگزاری ایسنا در استفتائی از آیات عظام مکارم شیرازی، موسویاردبیلی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، علوی گرگانی و حسینیزنجانی این سؤال را پرسیده است. متن کامل سؤال و پاسخ مراجع عظام را در جدول زیر می خوانید:
تسلط نداشتن ائمه جماعات بر قرائت صحیح نماز دارای چه حکمی است؟
نام مرجع تقلید
پاسخ به استفتاء
آیتالله ناصر مکارم شیرازی
باید
با زبان خوب آنها را راهنمایی کرد که قرائت را کاملاً اصلاح کنند به طوری
که در نزد اهل زبان عربی صحیح محسوب شود هر چند تزئینات تجویدی در آن
نباشد.
آیتالله موسوی اردبیلی
باید قرائت امام جماعت به نظر عرف عرب صحیح باشد علاوه بر آن هر چه قرائت فصیحتر باشد بهتر است.
آیتالله نوری همدانی
به مساله 1450 توضیحالمسائل مراجعه نمایید.
(مساله
1450: امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل حلال زاده
باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و نیز اگر مأموم مرد است، امام او هم
باید مرد باشد و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز
دیگر مانعی ندارد اگر چه آثار جماعت بر او مترتب نمیشود.)
آیتالله شبیری زنجانی
اگر قرائت نماز را غلط میخواند اقامه جماعت به امامت فرد مزبور صحیح نیست.
آیتالله علوی گرگانی
باید امام جماعت نماز را صحیح بخواند ولو آنکه از جهات تجویدی در حد اعلا نباشد.
آیتالله عزالدین حسینی
امام جماعت باید فاتحه و سوره را صحیح بخواند و اگر در قرائت حمد و سوره اشکال داشته باشد اقتدا به وی جایز نیست.
شکیات بر 23 قسم است ، هشت قسم آن نماز را باطل مى کند و به شش قسم آن نباید اعتنایى کرد و نه قسم آن صحیح است .
شک هاى باطل :
اگر یکى از این شکها را براى نمازگزار پیش آید، نمازش باطل است :
1- شک در شماره رکعتهاى نمازهاى دو رکعتى
2- شک در شماره رکعتهاى نماز سه رکعتى
3- در شکهاى نمازهاى چهار رکعتى که پاى یک در میان باشد.
4- اگر در نمازهاى چهار رکعتى پیش از تمام شدن سجده دوم شک کند.
5- شک بین 2 و 5 یا 2 و بیشتر از 5.
6- شک بین 3 و 6 یا 3 و بیشتر از 6.
7- شک بین 4 و 6 و یا 4 و بیشتر از 6.
8- شک در رکعتهاى نماز که نداند چند رکعت خوانده
شکهائى که نباید به آن ها اعتنا کرد:
1- شک در چیزى که نمازگزار از محل آن گذشته است مثل اینکه در رکوع شک کند که آیا حمد و سوره را خوانده یا نه .
2- شک بعد از سلام نماز
3- شک بعد از گذشتن وقت نماز
4- شک کسى که زیاد در نماز شک مى کند که به او کثیرالشک مى گویند.
5-
شک امام در شماره رکعتهاى نماز در صورتى که ماءموم آن را بداند و یا شک
ماءموم در رکعتهاى نماز در صورتى که شماره آن را امام بداند که در صورت اول
، امام با رجوع به ماءموم رفع شک از خود مى کند و در صورت دوم ، ماءموم ،
با رجوع به امام ، وظیفه خود را انجام مى دهد.
6- شک در نمازهاى مستحبى
شک هاى صحیح
در نه صورت اگر نمازگزار در شماره رکعتهاى نماز چهار رکعتى شک کند باید به دستورات زیر عمل نماید:
1-
نمازگزار بعد از سربرداشتن از سجده دوم شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ،
بنا را بر سه مى گذارد و یک رکعت دیگر را مى خواند و نماز را تمام مى کند
سپس یک رکعت نماز احتیاط ایستاده ، یا دو رکعت نشسته مى خواند.
2- شک بین دو و چهار بعد از سجده دوم ، بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند و دو رکعت نماز احتیاط مى خواند.
3-
شک بین دو و سه و چهار بعد از سجده دوم بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را
تمام مى کند آنگاه دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نشسته مى خواند
4- شک بین چهار و پنج بعد از سجده دوم که بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام نموده و بعد از نماز، دو سجده سهو مى کند.
5-
شک بین سه و چهار در هر کجاى نماز که باشد بنا را بر چهار مى گذارد و نماز
را تمام مى کند وبعد یک رکعت نماز احتیاط ایستاده مى خواند.
6- شک بین
چهار و پنج در حال ایستاده که باید نمازگزار بدون رکوع بنشیند و تشهد را
بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده را بخواند.
7-
شک بین سه و پنج در حال ایستاده که باید نماز گزار بدون رکوع بنشیند و
تشهد را بخواند و سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط را ایستاده بخواند.
8-
شک بین سه وچهار و پنج در حال ایستاده که باید نمازگزار، بنشیند و سلام
دهد سپس دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نشسته بخواند.
9- شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید نمازگزار بنشیند و تشهد بخواند و سلام دهد سپس دو سجده سهو را بجا آورد.