احکام نماز قضا

تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز قضاهای خود عاجز باشد دیگری نمی تواند نمازهای او را قضا نماید.

کسی که نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده باید قضای آن را بجا آورد، اگرچه در تمام وقت نماز خواب مانده یا به واسطه سستی، نماز نخوانده باشد ولی نمازهای یومیه ای را که زن در حال حیض یا نفاس نخوانده قضا ندارد.

اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازی را که خوانده باطل بوده باید قضای آن را بخواند.

کسی که نماز قضا دارد باید در خواندن آن کوتاهی نکند ولی واجب نیست فورا آن را بجا آورد.

کسی که نماز قضا دارد می تواند نماز مستحبی بخواند.

اگر انسان احتمال دهد که نماز قضایی دارد یا نمازهایی را که خوانده صحیح نبوده، مستحب است احتیاطاً قضای آن را بجا آورد.

کسی که نماز قضا دارد می تواند نماز مستحبی بخواند.

اگر انسان احتمال دهد که نماز قضایی دارد یا نمازهایی را که خوانده صحیح نبوده، مستحب است احتیاطاً قضای آن را بجا آورد.

قضای نمازهای یومیه لازم نیست به ترتیب خوانده شود. مثلاً کسی که یک روز نماز عصر و روز بعد نماز ظهر را نخوانده لازم نیست اول نماز عصر و بعداز آن نماز ظهر را قضا نماید.

اگر بخواهد قضای چند نماز غیر یومیه مانند نماز آیات را بخواند یا مثلا بخواهد قضای یک نماز یومیه و چند نماز غیر یومیه را بخواند لازم نیست آنها را به ترتیب بجا آورد.

اگر کسی نداند که نمازهایی که از او قضا شده کدام یک جلوتر بوده لازم نیست به طوری بخواند که ترتیب حاصل شود و هر یک را می تواند مقدم بداند.

اگر کسی که نمازهایی از او قضا شده، می داند کدام یک جلوتر قضا شده، احتیاط مستحب آن است که به ترتیب قضا کند و آنچه اول قضا شده اول بخواند و دومی را بعد و همین طور.

اگر برای میتی می خواهند نماز قضا بدهند، و می دانند آن میت ترتیب قضا شدن را می دانسته باز لازم نیست طوری قضا را بجا بیاورند که ترتیب حاصل شود.

اگر برای میتی که در مسأله پیش گفته شد بخواهند چند نفر را اجیر کنند که نماز بخوانند لازم نیست برای آنها وقت مرتب معین کنند که با هم شروع نکنند در عمل .

اگر بدانند که میت ترتیب قضا شدن را نمی دانسته یا ندانند که می دانسته ، لازم نیست به ترتیب برای او قضا بجا بیاورند.

در مسأله پیش اگر بخواهند چند نفر را برای به جا آوردن نماز میت اجیر کنند لازم نیست وقت معین کنند و می توانند همه با هم شروع به قضا کنند.

کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند مثلا نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است و همچنین اگر شماره آنها را می دانسته و فراموش کرده، اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت می کند.

کسی که نماز قضا از همین روز یا روزهای پیش دارد می تواند قبل از خواندن نمازی که قضا شده، نماز ادایی را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد.

کسی که می داند یک نماز چهار رکعتی نخوانده و نمی داند نماز ظهر است یا عصر است یا عشا، اگر یک نماز چهار رکعتی بخواند به نیت قضای نمازی که نخوانده کافی است .

اگر از روزهای گذشته نمازهای قضا دارد و یک نماز یا بیشتر هم از همان روز از او قضا شده، اگرچه لازم نیست نمازهای قضا را پیش از نماز ادا بخواند حتی اگرچه وقت داشته باشد و ترتیب بین نمازهای قضا را هم بداند ولی احتیاط استحبابی آن است که نمازهای قضا مخصوصا نماز قضای همان روز را پیش از نماز ادا بخواند.

تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز قضاهای خود عاجز باشد دیگری نمی تواند نمازهای او را قضا نماید.

نماز قضا را با جماعت می شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد.

مستحب است بچه ممیز یعنی بچه ای که خوب و بد را می فهمد به نماز خواندن و عبادت های دیگر عادت دهند بلکه مستحب است او را به قضای نمازها هم وادار نمایند.

احکام نماز جمعه-1

نماز جمعه

مسأله 671ـ نمازجمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر می شود و در زمان حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امام معصوم(علیه السلام) و نایب خاصّ او واجب عینی است، امّا در زمان غیبت کبری واجب تخییری است، یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیّر است، ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد احتیاط آن است که ترک نشود.

احکام نماز جمعه

الف: وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است به مقداری که اذان و خطبه ها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن این مقدار، وقت نماز جمعه پایان می یابد و باید نماز ظهر خوانده شود.

ب: کسانی که تا دو فرسخی از محلّ نماز جمعه قرار دارند مشمول حکم نماز جمعه هستند و در صورتی که نماز جمعه واجب عینی باشد حضور آنها در نماز جمعه واجب است.

ج: هرگاه کسی به خطبه ها نرسد و در نماز شرکت کند، یا فقط یک رکعت از نماز جمعه را درک نماید نماز او صحیح است، ولی احتیاط واجب آن است که عمداً تأخیر نیندازد.

د: نماز جمعه باید به جماعت خوانده شود و حدّاقلّ جمعیّت برای انعقاد جمعه، پنج نفر است (امام جمعه و چهار نفر دیگر).

هـ : فاصله دو نماز جمعه باید کمتر از یک فرسخ نباشد که اگر در کمتر از یک فرسخ دو نماز جمعه خوانده شود نماز اوّلی صحیح و دومی باطل است.

و: نماز جمعه بر «مسافران» و «زنان» و «بیماران» و «از کارافتادگان» واجب نیست، ولی اگر آنها در نماز جمعه حاضر شوند نمازشان صحیح است، امّا احتیاط واجب آن است که پنج نفر اصلی نماز جمعه (امام و چهار نفر دیگر) غیر آنها باشد.

احکام نمازجمعه-2

(استفتائات مقام معظم رهبری)

س 606: نظر جنابعالى درباره شرکت در نماز جمعه با توجه به اینکه در عصر غیبت حضرت حجت «عجل الله تعالى فرجه الشریف» به سر مى بریم، چیست؟ اگر افرادى اعتقاد به عدالت امام جمعه نداشته باشند، آیا تکلیف شرکت در نماز جمعه از آنان ساقط مى شود؟

ج: هر چند نماز جمعه در عصر حاضر واجب تخییرى است و حضور در آن واجب نیست، ولى با توجه به فوائد و آثار شرکت در آن، سزاوار نیست که مؤمنین خود را از برکات حضور در این نماز به مجرد تشکیک در عدالت امام جمعه و یا عذرهاى واهى دیگر، محروم سازند.

س 607: معناى وجوب تخییرى در مسأله نماز جمعه چیست؟

ج: معناى آن این است که مکلّف در اداى فریضه واجب ظهر روز جمعه بین خواندن نماز جمعه یا نماز ظهر مخیر است.

س 608: نظر جنابعالى در مورد شرکت نکردن در نماز جمعه بر اثر بى مبالاتى، چیست؟

ج: ترک حضور و شرکت نکردن در نماز عبادى سیاسى جمعه به خاطر اهمیت ندادن به آن، شرعا مذموم است.

س 609: بعضى از مردم به دلیل عذرهاى واهى و گاهى بر اثر اختلاف دیدگاهها، در نماز جمعه شرکت نمى کنند، نظر جنابعالى در این باره چیست؟

ج: نماز جمعه هر چند واجب تخییرى است، ولى خوددارى از شرکت در آن بصورت دائمى وجه شرعى ندارد.

س 610: آیا اقامه نماز جماعت ظهر همزمان با اقامه نماز جمعه در مکان دیگرى نزدیک محل اقامه نماز جمعه جایز است؟

ج: این کار فى نفسه اشکال ندارد و موجب برائت ذمّه مکلّف از فریضه ظهر جمعه مى شود، زیرا در عصر حاضر، نماز جمعه واجب تخییرى است، ولى با توجه به اینکه اقامه نماز جماعت ظهر در روز جمعه در مکانى نزدیک محل اقامه نماز جمعه باعث تفرقه صفوف مؤمنین مى شود و چه بسا در نظر مردم بى احترامى و اهانت به امام جمعه و کاشف از بى اعتنائى به نماز جمعه است، بنابراین سزاوار است که مؤمنین اقدام به انجام آن نکنند، و حتى در صورتى که مستلزم مفاسد و حرام باشد، واجب است از اقامه آن اجتناب کنند.

چند مسئله بسیار مهم در مورد نماز قضا

قضاى احتیاطى نمازها
س: اگر بخواهم احتیاطاً نمازهاى گذشته‌ام را دوباره بخوانم باید به چه نیتى بخوانم؟

ج) به نیّت قضاى احتیاطى نشسته خواندن نماز قضا

س: آیا نماز قضا را مى‌توان نشسته خواند؟

ج) با تمکن از ایستادن، صحیح نیست.

قضاى نماز و روزه میت مرد توسط زن
س: آیا نماز و روزه قضاى میت مرد حتماً باید توسط مرد بجا آورده شود یا اینکه زن هم مى‌تواند آن را به جا آورد؟

ج: زن مى‌تواند نماز و روزه میت را ـ خواه مرد باشد یا زن ـ انجام دهد.

ترتیب در نمازهاى استیجارى
س: در نماز استیجارى اگر مثلاً شش ماه فقط نماز صبح و شش ماه نماز ظهر و عصر و شش ماه نماز مغرب و عشا خوانده شود صحیح است یا باید به ترتیب روزانه باشد؟

ج) مانع ندارد مگر آن که در اجاره ترتیب خاصى شرط شده باشد.

ناتوانى از قضاى نماز و روزه
س: در صورتى که فرد توانایى بجا آوردن قضاى روزه و نمازهاى فوت شده خود را نداشته باشد (نه از لحاظ مالى و نه جسمى) تکیف او چیست؟

ج) در مورد قضاى نماز اگر امید به خوب شدن ندارد، واجب است به هر کیفیتى که مى‌تواند آن را انجام دهد و در هر صورت اگر انجام نداد باید وصیّت کند تا پس از مرگ او بر طبق وظیفه عمل شود. ولى در صورت امید به خوب شدن، احتیاط آن است که تأخیر بیندازد و در زمان خوب شدن آن را انجام دهد، ولى در مورد قضاى روزه اگر به هیچ وجه تا آخر عمر نتواند، باید وصیّت کند که از مال خودش براى قضاى آنها اجیر بگیرند، بلکه اگر مال نداشته باشد ولى احتمال بدهد کسى بدون آن که چیزى بگیرد آنها را انجام مى‌دهد، باز هم واجب است وصیّت نماید.

احکام نماز میّت

مسأله 560ـ واجب است بر هر میّت مسلمان و بالغ نماز بخوانند و بر بچّه نابالغ اگر کمتر از شش سال نداشته باشد نیز احتیاط واجب آن است که نماز بخوانند.

مسأله 561ـ نماز میّت باید بعد از غسل و حنوط و کفن کردن خوانده شود و اگر پیش از اینها، یا در بین اینها بخوانند باطل است، هرچند از روی فراموشی یا ندانستن مسأله باشد.

مسأله 562ـ در نماز میّت، وضو و غسل یا تیمّم و پاک بودن بدن و لباس شرط نیست; ولی احتیاط مستحب آن است که تمام اموری را که در نمازهای دیگر لازم است رعایت کنند.

مسأله 563ـ واجب است نماز میّت را رو به قبله بخوانند و نیز احتیاط واجب آن است که میّت را مقابل نمازگزار به پشت بخوابانند بطوری که سر او به طرف راست نمازگزار و پای او به طرف چپ نمازگزار باشد. 

رنگ مو در وضو و غسل

سوال: آیا رنگ موهایی که زن ها برای رنگ کردن مو و ابروی خود به کار می برند، مانع از وضو و غسل است یا خیر؟

امام خمینی(ره):

مجرد رنگ بدون جرم مانع نیست.

(استفتائات، 1380، ج1، ص 36، س 42)

آیة الله بهجت(ره):

اگر فقط رنگ باقی مانده، مانع برای وضو و غسل حساب نمی شود.

(استفتائات، 1386، ج1، ص 175، با استفاده از س 609)

آیة الله تبریزی(ره ):

اگر فقط رنگ باقی مانده، مانع برای وضو و غسل حساب نمی شود.

(استفتائات جدید، 1385، ج 2، ص 39، س 159)

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):

اگر جرمی که مانع رسیدن آب به مو است، نداشته باشد و فقط رنگ باشد، وضو و غسل صحیح است.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):

اگر دارای جرم نباشد که مانع از وصول آب به پوست بدن شود، وضو و غسل صحیح است.

(فقه برای غرب نشینان 1382، ص 92، با استفاده از س 79)

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

اگر جرم نداشته باشد، مانع وضو و غسل نیست.

(جامع الاحکام، 1382، ج1، ص 34، با استفاده از س 92)

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

خیر مانع محسوب نمی شود.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

اگر جرم نداشته باشد، مانع نیست.

(استفتائات، 1284، ج2، ص 47، س 55)

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):

رنگ هایی که مانع رسیدن آب به بدن نیست، برای وضو و غسل ضرری ندارد.

(احکام جوانان، 1382، ص 115، با استفاده از م 104)

وقت فضیلت نماز مغرب و عشا

سوال: وقت فضیلت نماز مغرب و عشا چه موقع می باشد؟

امام خمینی(ره):

وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا  موقع برطرف شدن حمره مغربیه در طرف مغرب می باشد و وقت فضیلت نماز عشا بعد از بر طرف شدن حمره مغربیه تا ثلث شب می باشد.

(تحریر الوسیله (عربی)، 1408هـ ق ، ج1، ص 137 و 138، م 6)

آیة الله اراکی(ره):

وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا موقع برطرف شدن حمره مغربیه در طرف مغرب می باشد و وقت فضیلت نماز عشا بعد از برطرف شدن حمره مغربیه تا ثلث شب می باشد.

(عروة الوثقی، 1425هـ ق ، ج1، ص 386)

آیة الله بهجت(ره):

وقت فضیلت نماز مغرب بعد از پنهان شدن قرص خورشید از زمین مسطح فعلاً یا تقدیراً بوده و احتیاط مستحب این است که، سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا می شود از بین برود.

و آخر وقت فضیلت نماز مغرب (از بین رفتن شفق می باشد) وقت فضیلت نماز عشا است تا ثلث شب.

(وسیلة النجاة، 1423 هـ ق ، الثانیه، ج1، ص 174، م 607) 

تکلیف نماز و روزه جاهل به مساله غسل

سوال: شخصی تا مدت ها نسبت به غسل واجبی که بر ذمّه اش بوده، بی اطلاع بوده است، آیا پس از آگاهی و انجام غسل باید تمام اعمالی را که (مانند نماز و روزه) در این مدت بدون غسل انجام داده، قضا نماید؟

آیة الله بهجت(ره):

باید آن نمازها را قضا نماید و هم چنین روزه ها را با اداء کفاره تأخیر و اگر جاهل مقصر باشد کفاره افطار عمدی هم دارد و اگر در حال روزه این کارها را کرده اند بنابر احتیاط واجب کفاره جمع واجب است البته غسل واجب دیگر مثل حیض کفایت از غسل جنابت می کند.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء)

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

اگر یک غسل واجب یا مستحب دیگر انجام داده باشد کافی است اما اگر بدون غسل نماز خوانده، نمازها باطل بوده و باید قضا کند و همین طور اگر طواف انجام داده است. اما روزه های او صحیح است.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء) 

احکام نماز مستحبی

۱. تمام نمازهای مستحبی به صورت دو رکعتی خوانده می شوند، مگر نماز وتر در نافله شب، که یک رکعت است، و نماز اعرابی، که به صورت یک دو رکعتی و دو چهار رکعتی خوانده می شود.[1]
2. در نمازهای مستحبی غیراز چند نماز، خواندن سوره واجب نیست.[2]
3. شکستن نمازهای مستحبی حتی از روی اختیار جایز است.[3]
4. زیاد کردن رکن (مانند رکوع) از روی سهو نمازهای مستحبی را باطل نمی کند.[4]
5. در نماز مستحب شک میان رکعت اول و دوم، نماز را باطل نمی کند و نمازگزار می توان بنا بر هر کدام بگذارد.[5]
6. نمازهای نافله را می شود نشسته خواند، ولی بهتر است که دو رکعت نماز نافله نشسته را یک رکعت حساب کند.[6]
7. نافله ظهر و عصر را در سفر نباید خواند، ولی نافله عشاء را به این نیّت که شاید مطلوب باشد می تواند به جا آورد.[7]
8. برای نمازهای واجب، بهتر است انسان به مسجد برود، ولی در باره نوافل چنین دستوری نیست.
9. انجام کم و زیاد کردن سهوی در نمازهای مستحبی سجده سهو ندارد.
10. اگر نماز مستحب را کسی در وقتش نتوانست بخواند قضای آن را می تواند انجام دهد.
11. نماز مستحبی را می شود درحال راه رفتن و سواری خواند و اگر انسان در این دو حال، نماز مستحبی بخواند لازم نیست رو به قبله باشد.[8]
12. نمازهای مستحبی را می توان در حال ایستاده، نشسته، خوابیده، موقع راه رفتن و... بجا آورد که در این صورت برای رکوع و سجده می توان با سر اشاره کرد، البته باید رو به قبله بودن در حد امکان رعایت شود.
13. در نماز مستحبی، آرامش بدن شرط نیست و اگر سهواً رکنی اضافه یا کم شود باطل نمی شود.

14. نماز مستحبی را می شود نذر کرد، که بعد می توان آن را در حالت نشسته و یا ایستاده و در حال راه رفتن به جا آورد، اما از ابتدا نمی تواند نذر کند که نماز مستحبی را مثلاً نشسته به جا خواهم آورد. امام می فرماید: «این گونه نذر کردن محل اشکال است». طبق حدیث، خداوند به فرشتگان مباهات کرده و می فرماید: «به بنده‌ام بنگرید چیزی را که بر او واجب نکرده ام قضا می کند».[9]

منابع:

[1] . العروه الوثقی، ج 2، ص 111، م 6.
[2] . همان منبع، م 7.
[3] . العروه الوثقی، ج 2، ص 111، م 7.
[4] . همان منبع.
[5] . توضیح المسائل، م 1167.
[6] . توضیح المسائل، م 766.
[7] . توضیح المسائل، م 767.
[8] . توضیح المسائل، م 781.
[9] . بحار الانوار، ج 87، ص 202.

نماز استغاثه به حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

می دانید امامان علیهم السلام ما، به ما یاد داده اند که هر وقت به زیارت حرم یکی از آن ها می رویم و یا از فاصله ای دور و از شهر خودمان زیارتنامه آنان را می خوانیم، دو رکعت نماز هم به جا بیاوریم و ثوابش را به ایشان هدیه کنیم.

چرا نماز؟

 مگر پیامبر صلی الله وعلیه و له و سلم نفرموده بودند: "نماز نور چشم من است" یا مگر نشنیده اید که فرمودند: "من از دنیای شما سه چیز رادوست می دارم و اولین آن سه چیز نماز است "پس نماز بهترین هدیه است و ما بهترین و گرامی ترین هدیه را برای گرامی ترین و عزیزترین محبوبانِ خودمان، یعنی معصومان علیهم السلام در نظر می گیریم.

زیارت اهل بیت علیهم السلام و توجه به ایشان خیلی توصیه شده و ثواب و برکت فراوانی دارد و بیش از همه توجه دائمی و ارتباط پیوسته قلبی با حضرت امام زمان علیه السلام توصیه و سفارش شده است؛ چرا که ایشان حجت حاضر خدا بر زمین و صاحب این عصر و زمان هستند.