نماز و ذکر واقعی چه اثری دارد؟

حضرت علی (ع) می‌فرماید: به راستی انسان متعهد و مؤمن واقعی، وقتی به نماز می‌ایستد، همانا جسم و لباس و هر چه که در اطرافش قرار گرفته تسبیح می‌گویند؛ و در حقیقت با او به حمد و ثنای خدا مشغول می‌شوند.

گویند: یکی از بندگان راستین خدا (شاید میر فندرسکی) در حجره نیمه‌های شب به ذکر «لا اله الا الله»می‌پرداخت؛ آنقدر با حقیقت بود که وقتی ذکر «لا اله» می‌گفت و نفی معبود می‌کرد، تاریکی و ظلمت فضای اطاقش را فرا می‌گرفت؛ و هنگامی که «الا الله» می‌گفت و اثبات وجود «الله» و معبود واقعی می‌کرد، فضای اطاقش روشن و نورانی می‌گشت.

احساس تان بعد از نماز؟

آیا شما هم بعد از نماز احساس می‌کنید بار سنگینی از دوشتان برداشته شد؟!

وَ کان علىٌ اِذا حَضرَ وَقتُ الصلوةِ یَتَمَلمَلُ وَ یَتَزَلزَلُ فَیُقالُ لَهُ مَا لَکَ یَا اَمیرَ المُومِنین؟!

فَیَقولُ عَلیهِ السَلام: جَاء وَقتُ اَمانَةٍ عَرضَها اللهُ عَلَى السَمواتِ وَ الارضِ وَ الجِبالِ فَاَبَینَ اَن یَحمِلنَها وَ اَشفَقنَ مِنها .

هنگامى که وقت نماز فرا مى رسید امیر المؤمنین علیه السلام مضطرب شده تنش به لرزه مى‌افتاد و وقتی می‌گفتند : چه شده است که چنین منقلب هستید؟

می فرمود : وقت امانتى فرا رسیده است که آسمانها و زمین و کوهها آن را بر نتافتند و زیر بار آن نرفتند. امیرمؤمنان علی (ع) هم مثل خیلی ها بعد از نماز یک نفس راحت می‌کشید اما آن کجا و این نفسی که بعضی از ما می‌کشند کجا !

حضرت علی (ع) از اینکه حق عبادت را بجا آورده و دیگران از اینکه از دست نماز راحت شدند ! کاش ما هم مثل علی (ع) می‌شدیم!

راستی آرزو که بر جوانان عیب نیست. پس من از طرف همه آرزو می‌کنم شما هم آمین بگویید:

خدایا به حق علی علیه السلام ، کام ما را چون او ، به شهد نماز شیرین کن ،

آمین یا رب العالمین !

(محجۀ ‏البیضاء ، ج 1 ، ص 378)

اگر نمازِ انسان اصلاح شود، همه امورمان اصلاح می‌شود

مقاوم‌سازی شخصیت و هویت انسان یکی از آثار عمده نماز است و انسان در سایه نماز، اهل کرامت می‌شود.

نماز یکی از مهمترین و اساسی‌ترین دستورالعمل انسان‌سازی و سیر و سلوک معنوی است به طوری که برخی از بزرگان فرموده‌اند اگر نمازِ انسان اصلاح شود، همه امور انسان اصلاح می‌شود. 

این نماز علاوه بر احکام فقهی و ظاهری، آداب و اسراری دارد که آشنایی با آنها انسان را بیشتر با حقیقت نماز پیوند داده و قلبش را بهتر به سوی نماز سوق می‌دهد. 

آثار فرهنگی، اجتماعی و تربیتی نماز جماعت

براستی چرا نماز از میان اعمال و عبادات دین به عنوان یاد خداوند و عمود دین معرفی و توصیه شده است و اندازه ثواب این فریضه بهنگام برپایی با جماعت خارج از تصور انسان است.(1)
حضرت پیامبر (ص) فرمودند: «اگر تعداد نمازگزاران صفوف جماعت از 10 نفر فراتر رود، پاداش هر رکعت آن، آنقدر زیاد می گردد که حتی اگر تمام آسمانها کاغذ شود و تمام دریاها مرکب، و همه درختان قلم گردند و همه فرشتگان مامور نوشتن آن، نمی توان پاداش آن را ثبت نمود و پاداش آن فقط در خور محاسبه ذات بیکران الهی است.» (2)
در حدیثی دیگر حضرت فرمودند: «هر کس مقید به حضور در نماز جماعت تحت هر شرایطی باشد از پل صراط همچون برق عبور می کند و به بهشت نائل می گردد.» (3)
مقاله حاضر به بررسی مختصری در مورد آثار فرهنگی، اجتماعی و تربیتی نماز جماعت می پردازد.لکن در این میان نباید از مکان نماز جماعت (مسجد) غفلت کرد.
واژه «صلاة » در لغت به معنای دعاست از آنجا که نماز شامل دعا نیز می باشد این واژه از معنی لغوی خود به اعمالی که نماز خوانده می شود، نامگذاری شد. بنابراین انسان نمازگزار روزانه 3 یا 5 نوبت به درگاه خالق خود دعا می کند. به این معنا که خدا را به یاری خود می طلبد و از او انتظار امید به زندگی شایسته را دارد.
این نوع ارتباط معنوی به اعتقاد روانشناسان به (درونی شدن) منجر می شود. که در این صورت انسان موحد کسی را جز خدای سبحان امید و پشتوانه خود نمی داند و این احساس مایه انگیزش او در تمام عرصه ها خواهد بود. با توجه به اینکه خالق هستی (رب العالمین) است و تمامی فرهنگ از جانب او به بشر رسیده است، شیوه دعا کردن را به بنده خود آموزش داده که چگونه با خدای خود سخن بگوید و چه چیزی را از او مسئلت نماید. آنچه در منابع روایی به عنوان عمود دین از نماز یاد شده، در واقع می توان گفت، به منزله شاهرگ حیات طیبه است که بنده نمازگزار به دست خود مقدمات آن را فراهم کرده و بنایی محکم و رو به آسمان، به طرف بالا پیش می برد. تا در هنگام نیاز، بر آن تکیه زده و کمر راست کند.
پس بنابراین، این ستون هرچه بیشتر و محکمتر بنا شود بهره وری آن نیز افزون خواهد بود.حال که دانستیم نماز دعا و نیایش به سوی معبود و ستون دین است، سزاوار است که این ستون در مکان های مقدس مسجد توسط افراد صالح و پرهیزگار برپا شده و حفظ و حراست گردد. 

آثار وبرکات نماز جماعت در پرتو قرآن و حدیث

نماز جماعت= صف فرشتگان در آسمان
پیامبر اکرم (ص) فرمود: نماز جماعت امت من در زمین مانند صفهای فرشتگان در آسمان است و یک رکعت نماز جماعت معادل 24 رکعت است که هر رکعت نزد خداوند عزیز و جلیل از عبادت 40 ساله بهتر است و اما در روز قیامت که خداوند اولین و آخرین را برای حسابرسی گرد می آورد هیچ مومنی نیست که به جماعت رفته باشد مگر اینکه خداوند ، ترس روز قیامت را بر او تخفیف می دهد و سپس به او دستور می دهد(1) به بهشت برود .

جبران خطاها
رسول خدا (ص) فرمود : آیا شما را به چیزی راهنمایی نکنم که خداوند به واسطه آن خطاها را می پوشاند و اعمال نیک رامی افزاید ؟
گفته شد : آری ای رسول خدا
فرمود: خوب و کامل وضو گرفتن با وجود سختی زیاد به مسجد رفتن ، انتظار نماز تا نماز بعدی ، هر یک از شما از خانه اش با وضو خارج شود و همراه مسلمانان نماز را به جماعت بخواند سپس منتظر نماز بعدی بنشیند فرشتگان می گویند : خدایا او را ببخش و او را رحمت فرما!
پس هنگامی که برای نماز بپا خاستید صف ها را مرتب کنید فاصله ها را پر کنید و چون امام تکبیره الاحرام گفت شما هم بگویید و هنگامی که به رکوع رفت شما هم به رکوع بروید و چون گفت : سمع الله لمن حمده ( خداوند می شوند حمد کسی که او را می ستاید ) شما بگویید الهم ربنا لک الحمد (خدایا ای پروردگار ما ، حمد و ستایش مخصوص توست)
همانا بهترین صفها، صف جلو است و بدترین آنها عقب تر است (زیرا دیر می آیند و ثواب کمتری می برند ) (2) 

آثار وبرکات نماز

جلب رحمت خداطلب یاری از نماز

آرامشبازداشتن از فحشا و منکر

همراهی خدا با نمازگزارانولایت نمازگزاران

هدایت برای نمازگزارانانذار برای نمازگزاران

رستگاری برای نمازگزارانپاداش

امان در سایه ی نماز

جلب رحمت خدا، خداوند در سوره ی نور می فرماید: وَ اقیمُواالصَّلاةَ وَ اتواالزَّکاة وَ اَطیعُواالرَّسوُلَ لعَلکُمْ ترْحَمُونَ. (نور/ 56) " و نماز را بر پا دارید و زکات بدهید و رسول را اطاعت کنید تا مشمول رحمت شوید."

خداوند در این آیه اولین شرط برای داخل شدن در رحمت را برپایی نماز برمی شمارد.

طلب یاری از نمازوَاستعینُوا بِالصَّبْرِ والصَّلاةِ وَ اِنَّها لکبیرِةٌ اِلاّ عَلی الخاشِعینَ. (بقره/ 45) " و از صبر و نماز یاری بجویید و این کار جز از برای خاشعان گران است."

کلمه استعانت به معنای طلب کمک است و این هنگامی است که انسان به تنهایی نمی تواند مشکلی را به دلخواه حل کند. چرا که در حقیقت یاوری جز خدای یگانه وجود ندارد. این دو، بهترین وسایل برای پیروزی هستند.چون صبر هر بلایی را هر چند عظیم، کوچک و ناچیز می کند و نماز که التجاء به خدا است، ایمان را در درون زنده ساخته و به آدمی می فهماند که به جایی تکیه دارد که انهدام ناپذیر است و به ریسمانی دست زده که پاره شدنی نیست و به این ترتیب با ایجاد پایگاه درونی و تکیه گاه برونی که برای پیروزی برمشکلات لازم است، راه غلبه برگرفتاریها آسانتر می شود و نیز می فرماید: یا اَیُّها الَّذینَ آمَنُوااسْتعینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلوةِ اِنَ الله مَعَ الصّابِرینَ. (بقره/ 153) " ای کسانی که ایمان آورده اید از صبر و نماز استعانت جوئید که خدا با صابرین است."

در این آیه نیز برای پیروزی بر مشکلات به یاری جستن از یکی از بزرگترین ملکات (صبر) و یکی از بزرگترین عبادات (نماز) دعوت می کند. 

برای مردم با ایمانی که با نماز یاد خدا را زنده نگه می دارند و با پرداخت زکات از بروز اختلاف طبقاتی جلوگیری می کنند، آرامشی است که دیگران از درکش عاجزند و پاداشی که فقط نزد پروردگار است.

البته میزان اثر نماز به درجه خلوص نمازگزار بستگی دارد و این که چه مقدار موانع را از بین برده باشد. بدیهی است هر چه موانع بر سر راه ارتباط انسان با خدا کمتر باشد، اثر آن بیشتر و بر عکس هر چه موانع بیشتر باشد، اثر نماز کمتر است. چرا که بازدارندگی از گناه، اثر طبیعی نماز است.

آثار و فواید نماز

درباره نماز صدها آیه و حدیث از ائمه اطهار علیهم السلام به دست ما رسیده که فواید نماز را که حدود هزار فایده می باشد, ذکر کرده اند ؛ برای آنکه جوانان عزیز با فلسفه نماز آشنا شوند, تعدادی از آن علل ذکر خواهد شد. البته این همه فایده وقتی بوسیله نماز حاصل می شود که انسان نماز را با حضور قلب بخواند.

1) چراغ و روشنی دل مؤمن:

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:

«...لکل شی ء سراج و سراج قلب المؤمن الصلوة الخمس...»

«برای هر چیزی چراغی است و چراغ قلب مومن نمازهای پنجگانه است.»

«جامع الاخبار, ص 72 – از سبزواری. زبدة العلوم: ج 2 , ص 231» 

راه نجات جوانان از خطر انحراف

از آنچه درباره فلسفه نماز گفته شد روشن گشت که تنها راه نجان انسان مخصوصا جوانان عزیز از دام شیاطین جن و انس،  نماز واقعی است. چنین نمازی است که جوانان را در برابر حملات فرهنگی دشمن بیمه می کند و قلعه محکمی در مقابل فرهنگ ابتذال بیگانه خواهد بود. اگر ما با عمل خودمان و راه صحیح بتوانیم لذت و نور معنویت  و انس با خداوند را در دلهای جوانان روشن نمائیم, بهترین خدمت را به نسل روشن ضمیرمان کرده ایم. و برخی از مسوولین به جای تملق گویی و فریب جوانان با الفاظ جذاب برای تقویت جناح و حزب خود بیایند ضمن بیان امتیازات جوانی خطرات این دوران را هم با صراحت به آنان بگویند و راه معقول را به آنان بیاموزند و تمام تلاش خود را صرف مشکلات جوانان که اشتغال و ازدواج می باشد کنند.