خاستگاه و پشتیبان بیداری اسلامی

خاستگاه بیداری اسلامی قطعاً مساجد و نماز جماعات بوده است اما نکته ای که اهمیتش از این هم بالاتر است این است که تمام انقلاب هایی که در سایه بیداری اسلامی شروع شده است، به مسجد و نماز جماعت هم ختم می شود.

1. نماز جماعت؛ اولین تشکل اجتماعی اسلام

اولین حکم شرعی که از سوی خداوند بر پیامبر و مسلمین تشریع گردید، نماز بود و اولین نماز تاریخ اسلام با حضور سه نفر در روز دوم بعثت، به جماعت برگزار شد. به این ترتیب پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و حضرت خدیجه(س)، نخستین تشکل اجتماعی اسلام را حول محور عبودیت و نماز، شکل دادند.

اینکه اولین بروز و ظهور عملی اسلام، نماز جماعت قرار داده شده است حکایت از اهتمام فوق العاده اسلام به اتحاد و یکپارچگی و انسجام مسلمین برای اقامه کلمه توحید و نفی تمام مظاهر کفر و شرک و نفاق حکایت می کند؛ زیرا نماز جماعت هم شامل اقرار همگانی به توحید است و با شرط قصد قربت در آن اخلاص در توحید محقق می شود، هم نفی و مبارزه عملی با کفر و شرک است و با صیغه متکلم مع الغیر در «إیّاک نعبُد و ایّاک نستعین ...» این حقیقت متجلی می شود و هم نفی نفاق است چرا که مهم ترین ریشه و روش منافق، دوری از اجتماع اهل ایمان و برهم زدن وحدت و انسجام است که التزام به جماعت در پنج وقتِ نماز این روحیه را در هم می شکند.

اصل تشریع نمازهای یومیه به جماعت بوده و نماز فرادی، رخصت است لذا برخی فرقه های اسلام – حنابله – جماعت را در نمازهای یومیه واجب می دانند و سایر فرقه ها، مستحب مؤکد. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که فرمودند: «مَن سَمِعَ النّدآءَ فارِغاً صحیحاً فلَم یُجِب فلاصلاةَ له»